Wielu kolekcjonerów dba o oprawę, dobiera ramy, inwestuje w passe partout Kraków – i dobrze. Ale niewielu z nich wie, że nawet najdroższa rama nie ochroni obrazu przed największym zagrożeniem: światłem dziennym. W swojej pracy widziałem, jak promienie słońca potrafią w kilka lat zniszczyć dzieło, które miało służyć pokoleniom. Ten tekst napisałem, by uświadomić Ci, jak niewidzialny wróg powoli „zjada” Twoją kolekcję – i co możesz z tym zrobić.

Jak światło niszczy dzieła sztuki?

Światło działa stopniowo, ale nieubłaganie – niszczy pigment, papier i tkaniny.

Promieniowanie UV wnika głęboko w strukturę materiałów. W obrazach na papierze może powodować żółknięcie, blaknięcie kolorów, a nawet kruchość podłoża. Farby olejne tracą intensywność, a pastelowe barwy całkowicie znikają. Co gorsza – większość uszkodzeń jest nieodwracalna.

Największe zagrożenia wynikające z ekspozycji na światło:

• Blaknięcie barw, szczególnie czerwieni i błękitu.
• Osłabienie struktury papieru lub płótna.
• Powstawanie przebarwień i cieni.
• Degradacja warstw ochronnych, np. lakieru.

Widziałem akwarele sprzed stu lat, które miały zachowaną głębię barw – tylko dlatego, że przez większość czasu były przechowywane w ciemności.

Jak zabezpieczyć obraz przed światłem?

Najlepiej ograniczyć ekspozycję – a jeśli to niemożliwe, zastosować ochronne rozwiązania.

Najskuteczniejszym sposobem ochrony jest szkło muzealne z filtrem UV. Łączy ono estetykę z funkcją ochronną, nie powodując zniekształceń kolorów. Kolejnym krokiem jest odpowiednie rozmieszczenie dzieł w pomieszczeniu – z dala od bezpośredniego światła słonecznego.

Dobre praktyki w ochronie przed światłem:

• Wybieraj szkło z filtrem UV min. 70–90%.
• Nie wieszaj obrazów naprzeciwko okien.
• Zasłaniaj rolety w słoneczne dni.
• Używaj oświetlenia LED zamiast halogenów.

W naszej pracowni regularnie montujemy tego typu szkło do opraw. Różnica w trwałości dzieł, które są w ten sposób chronione, jest ogromna – zwłaszcza po kilku latach ekspozycji.

Czy passe partout ma znaczenie przy ochronie przed światłem?

Tak – passe partout Kraków to nie tylko estetyka, ale i bufor ochronny.

Dobrze dobrane passe partout oddziela dzieło od szkła, a co za tym idzie – redukuje skraplanie się pary wodnej i rozkład światła bezpośrednio na powierzchni pracy. W dodatku pozwala skupić światło na neutralnych częściach oprawy, co zmniejsza ekspozycję samego dzieła.

Dlaczego warto stosować passe partout:

• Chroni krawędzie przed światłem i kurzem.
• Tworzy przestrzeń między obrazem a szybą.
• Pomaga w równomiernym rozchodzeniu się światła.
• Zwiększa trwałość dzieł na papierze.

Wielokrotnie ratowaliśmy prace z poważnymi uszkodzeniami – tylko dlatego, że nie zastosowano tego jednego, drobnego elementu. A wystarczyłoby dodać odpowiednio dobrane passe partout z materiału bezkwasowego.

Jak zaplanować ekspozycję dzieł w oświetlonym wnętrzu?

Przemyślana ekspozycja to klucz do długowieczności dzieł sztuki.

Wnętrza z dużą ilością światła naturalnego wyglądają pięknie, ale stanowią zagrożenie dla ekspozycji artystycznej. Dobrym rozwiązaniem są ściany ekspozycyjne z kontrolowanym światłem lub rotacyjne wystawy, które pozwalają „odpocząć” dziełom. Należy też zadbać o klimat – światło często idzie w parze z ciepłem i suchym powietrzem.

Jak mądrze zorganizować przestrzeń:

• Wybierz jedną, zacienioną ścianę na główną ekspozycję.
• Korzystaj z regulowanych kinkietów LED.
• Zmieniaj ekspozycję co kilka miesięcy.
• Przechowuj dzieła nieeksponowane w dedykowanych teczkach lub kasetach.

Osobiście zawsze proponuję klientom tzw. system podwójny – część prac na ścianie, część w ochronnym archiwum. Tak buduje się kolekcję, która przetrwa lata.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy samo szkło UV wystarczy do ochrony przed słońcem?
Pomaga, ale nie zastąpi odpowiedniego rozmieszczenia dzieł i ograniczenia ekspozycji.

Czy LED-y też mogą uszkadzać obrazy?
W niewielkim stopniu, ale nie emitują UV, więc są dużo bezpieczniejsze niż klasyczne żarówki.

Czy passe partout wpływa na trwałość obrazu?
Tak, szczególnie w przypadku papieru – chroni przed wilgocią i światłem.

Co zrobić, jeśli obraz już wyblakł?
Warto skonsultować się z konserwatorem. Niektóre efekty można częściowo odwrócić.

Jakie passe partout wybrać do akwareli?
Zawsze bezkwasowe, najlepiej z naturalnej ligniny lub bawełny. Tylko one zapewniają długowieczność.

Podsumowanie

Masz dzieło, które chcesz chronić? Odwiedź naszą stronę i napisz do nas – pomożemy dobrać najlepsze rozwiązanie, zanim będzie za późno.